Chaos
Inleiding
Het studentendispuut Chaos bestaat sinds eind 1963. Het was onderdeel van de Studenten
Sociëteit Olofspoort (S.S.O.), een kleine, alternatieve, linkse, gemengde studentenvereniging
die o.a. tegen het ontgroenen ageerde. Aankomende leden dienden met respect behandeld te
worden. De sociëteit bevond zich aan de Keizersgracht 792 in Amsterdam. De vereniging
organiseerde enkele malen per jaar een kennismakingstijd voor de broodnodige nieuwe
instroom. Zij delegeerde deze taak aan de KMC (= kennismakingscommissie).
Geïnteresseerde studenten kregen zo de gelegenheid kennis te maken met de disputen en
andersom kregen de disputen een beeld van de nieuwe lichting studenten en konden ze een
selectie maken. De uitverkorenen werden uitgenodigd voor nadere kennismaking tijdens een
dispuutsavond. Deze procedure was het zgn doorlichten. Had een kennismaker gekozen
voor een bepaald dispuut dan moest hij/zij een schriftelijk verzoek indienen om geïnaugureerd
te worden.
De bijeenkomsten van Chaos hadden een vrijblijvend karakter. Notulen werden niet gemaakt.
Wel was er een bestuurtje met een praeses en een abactis. Deze laatste schreef de
uitnodigingen, met vermelding van datum en locatie (op wiens kamer). Er was geen agenda.
De avonden waren gezellig maar zonder structuur. Er waren ook dispuutsuitjes en -weekenden.
Het werven van nieuwe leden was een belangrijke, steeds weer terugkerende gebeurtenis. In
de loop van de jaren werd de hand gelicht met de voorgeschreven kennismakingsprocedure en
werden ook mensen toegelaten die niet een officieel verzoek daartoe hadden ingediend. Ook
vrienden en vriendinnen kwamen mee. In die roerige jaren '68–'70, toen ook de Olofspoort
op zijn retour was, nam de frequentie van de dispuutsavonden af. Er werd hoe langer hoe
meer getrouwd, leden studeerden af en kregen banen, soms ver buiten Amsterdam, en er
kwamen kinderen. De eerste die werd geboren (in mei 1968) was de zoon van Tom Stom en
Marjan die hem, heel toepasselijk Olof noemden.
Het dispuut dreigde uit elkaar te vallen, al bleven sommige leden elkaar nog wel zien.
Uiteindelijk werd de onderlinge band alleen nog onderhouden door de jaarlijkse
dispuutsweekenden. Dit fenomeen vindt nog steeds in het voorjaar plaats. Daarnaast zien de
leden elkaar af en toe op feestjes, verjaardagen, een wijnproeverij, etc. Er zijn de laatste jaren
zelfs nog twee huwelijken gesloten! De leeftijd van de meesten ligt nu tussen de 65 en 72 jaar.
Helaas is Tom Stom veel te vroeg overleden, in 1999.
Dit historische overzicht van Chaos is voornamelijk gebaseerd op documenten uit het Chaos-
archief. De map bevat materiaal van 1963 tot 1968: brieven van het bestuur van de
Olofspoort, van kennismakingscommissies, convocaties, afzeggingen van kennismakers
(talloze), opzeggingen van leden (vaak dezelfden), reacties op dispuutsavonden,
vakantieansichten, redevoeringen, etc. De geschiedschrijving van de jaren na 1968 vindt
plaats door middel van foto's.
Voorgeschiedenis – Birre Beer
De grondleggers van Chaos zijn Bernardus Buys (Ben), Johan Willem Dornseiffen (Joop),
Ronald Huijsman, Bernard Jochem Mijnheer (Ben), Thomas Karel Cornelis Stom (Tom),
Dirk Teun Winter (Dik) en Jochem van Zanten. Zij kwamen oorspronkelijk van Birre Beer,
een ander Olofspoortdispuut.
Van Ronald, Tom, Jochem, Dik en Joop bestaan brieven met het verzoek om toe te treden tot
Birre Beer. Joop richt zijn brief aan "de Wedeledelgeboren heer A.Moerkerken, ab-actis van
het dispuut Birre Beer, erkend dispuut van de Studenten Sociëteit Olofspoort". Allen willen
gaarne tot zeer gaarne geïnaugureerd worden.
In het Chaos-archief bevinden zich hun lidmaatschapskaarten. Hadden ze deze gekregen of
misschien ontvreemd uit de ledenadministratie van de Olofspoort?
Ben B. was abactis in 1960-1961 en quaestor van 1961 tot 1963.
Ben M. was praeses vanaf 15 mei 1963.
Joop was abactis sinds 15 mei 1963
In het najaar van 1963 probeert Birre Beer er nieuwe leden bij te krijgen. Er wordt actief
geworven onder de nieuwe eerstejaars, maar dit levert slechts afzeggingen op (o.a. van Koen
Koch). Joop is dan abactis. Dat er strubbelingen zijn binnen Birre Beer blijkt uit de opzegging
van Dik Winter in oktober. In november komt hij weer terug op zijn beslissing. Uit een
gesprek met Jochem is hem gebleken "dat hij de geest van het dispuut als geheel verkeerd
beoordeeld heeft". Maar de bijeenkomsten zijn niet interessant. De gesprekken gaan o.a. over
de 'huwelijksmoraal van de guppen', onderwerp dat later symbool zal staan voor de
slomigheid van Birre Beer. Er heerst ongenoegen over de gezapigheid en het niet willen
opnemen van meisjes. Het slaperige Birre Beer is de actieve Olofspoort onwaardig. En het
groepje nieuwe leden, onder aanvoering van Ben Mijnheer die al langer lid is, besluit zich los
te maken. Ze noemen zich Chaos. Echter, ze kunnen het imago 'afgescheiden van Birre Beer'
maar moeilijk kwijt kon raken. Het jonge dispuut Chaos wordt voorlopig niet erkend binnen
de Olofspoort.
Het nieuwe dispuut: Chaos
De scheuring in Birre Beer heeft de nodige misverstanden in de Olofspoort tot
gevolg. Eind december 1963 verzoekt mej. Buys, abactis IIa van de S.S.O., André
Moerkerken om mee te delen wie thans abactis is, en of er nog nieuwe leden zijn
opgenomen, dit in verband met het drukken van het nieuwe jaarboekje. Het
Olofspoortbestuur beschouwt de dissidenten als een onofficieel dispuut en plaatste
het laag op de ranglijst. Een protestbrief is het gevolg: een kladje van de hand van
Ben wijst op de reactie van het nieuwe dispuut. De brief komt er op neer dat
interne moeilijkheden binnen Birre Beer culmineerden in een naamswijziging,
gevolgd door een afsplitsing van het meer reactionaire deel van het dispuut
dat gemeend heeft de naam Birre Beer te moeten aannemen. Wij meenden dat
geen statuaire bepalingen deze naamsverandering, met behoud van erkenning,
in de weg staan.
Maar het nieuwe dispuut Chaos - men schrijft graag C.H.A.O.S. of CHAOS - is
een feit en meteen in het begin van het nieuwe kalenderjaar wordt actief geworven
onder de studenten van de na-kennismakingstijd. Nieuwe leden zijn een noodzaak
en men wil heel graag dames recruteren. Maar het mengen lukt niet, zoals blijkt
uit een viertal afzeggingen van meisjes. Twee ervan willen nog wel een tweede
uitnodiging ontvangen, maar daarna komen hun namen niet meer terug in de
archieven. Toch heeft de wervingsactie succes: Gert den Herder, Robert van
Roggen en Henk de Wit dienen zich aan als nieuw lid. Ook André Lopes Dias
staat op de kennismakerslijst en is toen waarschijnlijk geïnaugureerd. In de rede
die Ben M. dan houdt worden deze nieuwkomers overigens niet genoemd (april
1964).
De annalen vermelden niet hoe het Birre Beer verder vergaat. Uit een vermelding in het
jaarboekje van 1965 van de Olofspoort blijkt het tot een niet-erkend dispuut te zijn
gedegradeerd. Maar kennelijk waren de onlustgevoelens bij Birre Beer niet van dien aard dat
er geen contact meer mogelijk was. In april 1964 had Lex Touber nog een kaartje aan Ben
gestuurd met de mededeling dat een oefenwedstrijd tussen Birre Beer en Chaos niet kon
plaats vinden
vanwege excursies en verplichte colleges. Ik ben dus bang dat hier de voetbaladspiraties
van Birre Beer (c.q. mij), wel zullen blijven steken! Als het jullie erg aan het hart gaat de enige
gelegenheid om de leden van Birre Beer ongestraft (nou ja) tegen de schenen te kunnen
schoppen, te moeten missen, schrijf dan even.
Op deze briefkaart worden ook andere leden van Birre Beer genoemd: Kees Spaargaren, Wim
Hendriks, André Moerkerken.
De Joegoslaviëreis
In de zomer vindt de fameuze reis naar Joegoslavië plaats. Zes jongens in een Chevrolet:
Ben, Joop, Ronald, Tom, Dik en Jochem . Van die reis getuigen foto;s en enkele
ansichtkaartenkaarten. Gert, die in Herakleion zit, stuurt 2 kaarten naar Chaos, eentje naar
Ben in Badhoevedorp en eentje poste restante naar het eilandje Rab, met de mededeling dat
hij 7, 8 of 9 augustus naar Rab komt. Van hun kant sturen de Chaosreizigers Gert een kaart uit
Belgrado. André Lopez Dias stuurt die zomer zijn dispuutsgenoten een ansicht uit Göteborg.
De reis wordt al in een vroegtijdig stadium gepland. Ben noemt hem al in zijn rede van april.
Op een kladje – handschrift van Joop – staan calculaties over het huren van een auto. Naast de
Chevrolet, te lenen van de vader van Dik Winter, denkt men aan een 2CV. Totale kosten
hangen af van het aantal reizigers. Met 10 man bedraagt de reis
f 141,- p.p., met 8 man
f
176,-. Het worden dus uiteindelijk maar 6 man er hoeft geen tweede auto bij.
Een volwaardig dispuut
In 1965 is Gert praeses en Margot ab-actis. Gert stuurt vanuit Den Haag Margot twee maal een brief met enkele verzoeken. In die van begin januari vraagt hij uitnodigingen te sturen naar vier
adspirant-leden (die overigens later geen lid worden) en kondigt hij de komst van een bijgewerkt Olofspoortboekje aan.
In de brief van 6 april zegt Gert geen dispuutsavond te hebben kunnen organiseren, uit luiheid en uit ÔkamergebrekÕ. Margot moet dan maar kaartjes rondsturen met het verzoek aan alle Chaoten om deel te nemen aan het aanstaande Olofspoortweekend, zodat men elkaar dan daar tenminste spreekt.
Robert van Roggen is in dienst gegaan en stuurt een kaart van zijn kazerne in Maastricht. Gert vraagt Margot hem te bedanken. Later vertrekt Robert per boot naar Suriname en schrijft onderweg weer een kaart: Chaos op Madeira! Zijn derde bericht is een kerstkaart.
Tom en Berber nemen eind 1965 praesidiaat en abactiaat over van Gert en Margot. Tom houdt een doorwrochte rede.
